Qultura słowa: Podróże z dzieckiem: Leśniów, Święta Anna, Gidle

Sanktuarium w Leśniowie

Wypad do Leśniowa był spontaniczny, chciałam się tam wybrać już kilkakrotnie, ale zawsze przeszkodziła mi jakaś choroba. I w sumie dobrze się stało, bo ostatecznie wybrałam się tam nie pociągiem i busem, ale samochodem, na dodatek krótka wycieczka zamieniła się w całodniowa niemal, a na dodatek zobaczyliśmy jeszcze Świętą Anną oraz Gidle.

Leśniowska Pani jest szczególną patronką rodzin – od czasu koronacji oficjalnie tak ją nazwano. Jednak akurat nie ten fakt, ale niezwykła atmosfera miejsca, widoczna nawet na zdjęciach, mnie do niego przyciągnęła.

Leśniów położony jest ok. 35 km od Częstochowy, na trasie zmierzających na Jasną Górę pielgrzymek. Od końca XIV wieku miejsce to słynie jako sanktuarium maryjne, w którym w szczególny sposób doświadczyć można obecności Najświętszej Maryi Panny.

A wszystko w Leśniowie zaczęło się właściwie od źródła – legenda mówi, że trysnęło, kiedy w Leśniowie zatrzymał się książę Władysław Opolczyk, który wiózł do Częstochowy obraz Madonny. Miało to miejsce w 1382 roku, w upalne lato i to do tego stopnia, że wszystkie studnie wyschły. Książę wraz z orszakiem rozbił w Leśniowie obóz i wyruszył w poszukiwaniu wody, niestety bezskutecznie. Pod koniec dnia, kiedy dręczyło wszystkich pragnienie, książę kazał wyjąć obraz Maryi i odprawić nabożeństwo. Podróżni na kolanach modlili się prosząc o pomoc, kiedy to przybiegł pachołek pilnujący koni z informacją, że na polanie wytrysło źródło.

Rano wędrowcy ruszyli dalej do Częstochowy, ale nad źródełkiem powstała kapliczka wyciosana z modrzewiowych bierwion, w niej zaś drewniana figura Matki Bożej z Dzieciątkiem. Wkrótce zaczęli ją odwiedzać ludzie szukający lekarstwa na cierpienie dusz i ciała – to źródełko bije do dziś.

W tych czasach w Leśniowie funkcjonował już drewniany kościół, którym opiekował się proboszcz Mikołaj. Parafia była spora i dochodowa, przynajmniej do XVI wieku, kiedy Leśniów przeszedł pod parafię żarecką, a świątynia zaczęła obracać się w ruinę. Mimo wszystko ludzie wciąż pielgrzymowali do tego miejsca, zaś kult Marki Bożej Leśniowskiej nie osłabł. Wśród tych, którzy doświadczyli licznych łask od Leśniowskiej Madonny był m.in./. Jan Koryciński z Pilicy, właściciel Żarek i Leśniowa. W podzięce ufundował on na początku XVII wieku nowy, murowany kościół, wyposażył go i przeniósł do niego cudowną figurę. Kolejny właściciel Leśniowa – Józef z Kurozwęk Męciński, postanowił oddać to miejsce pod opiekę zakonowi karmelitów bosych, którzy przybyli do Leśniowa w 1704 roku. Niestety zrezygnowali po dwóch latach, uznając uposażenie przyznane przez donatora za zbyt małe. Męciński postanowił zatem, że odda świątynie temu zgromadzeniu, którego przedstawiciela spotka jako pierwszego. Przeznaczenie sprawiło, że w tym czasie Męcińskiego postanowił odwiedzić stary przyjaciel, o.Ludwik Świerczewski, ze zgromadzenia paulinów.

Tak właśnie 18 października 1706 roku paulini otrzymali kościół w Leśniowie pw.Matki Bożej Wniebowziętej wraz z małym drewnianym domkiem oraz – jako uposażenie – kilka wsi. Józef Męciński obiecał również wystawić murowany klasztor, na wzór krakowskiego.

Paulini opiekowali się leśniowskim sanktuarium ponad 150 lat, a musieli go opuścić dopiero w 1864 roku, po kasacie klasztoru nakazanej przez cara Aleksandra II, ale wrócili w 1936 roku ii są tu do dziś. Pielgrzymowali tu m.in. prymasi Polski, ks.kard.August Hlond i ks.kard.Stefan Wyszyński oraz metropolici krakowscy, ks.kard.Karol Wojtyła i ks.kard.Franciszek Macharski. Prymas ks.kard.Stefan Wyszyński i ks.kard.Karol Wojtyła przewodniczyli uroczystości koronacji Pani Leśniowskiej, 13 sierpnia 1967 roku. Przy koronacji zwrócono również uwagę na artyzm wizerunku Bogarodzicy. Według historyków sztuki figura pochodzi z drugiej połowy XIV wieku. Jest z tyłu wydrążona, więc musiała być początkowo umieszczona przy ścianie, przeznaczona do oglądania frontalnego. Korony spoczywające na głwoie Madonny i Dzieciątka zostały wykonane w 1746 roku przez znanego złotnika częstochowskiego. Figura Leśniowskiej Pani stoi w głównym, barokowym ołtarzu, w specjalnej kasecie nad tabernakulum.

Samo sanktuarium to właściwie zespół klasztorny Paulinów, w skład którego wchodzi kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, klasztor, dzwonnica, dom pielgrzyma oraz Kaplica Matki Bożej Anielskiej. Kościół jest jednonawowy, murowany, kryty blachą. Był wielokrotnie przebudowywany: w roku 1762 dobudowano kruchtę, w 1791 roku przedłużono nawę, w 1798 roku wybudowano wieżyczkę na sygnaturkę. Ołtarz główny, w którym znajduje się Figura Matki Bożej Leśniowskiej, jest późnobarokowy i został ufundowany przez Wojciecha Męcińskiego w roku 1730. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się niewielki obraz, przedstawiający Nawiedzenie św.Elżbiety, będący przez to nawiązaniem do wezwania kościoła.

Obok kościoła (przy głównej bramie na teren parku) w miejscu, gdzie przed wiekami cudownie wytrysnęło źródełko, zbudowana została kaplica pw.Matki Bożej Anielskiej. Jest ona zbudowana na planie elipsy. Wieńczy ją niewielka wieżyczka na sygnaturkę. Kaplica ta powstała jako wotum dziękczynne za obecność Matki Bożej w Leśniowie.

Na terenie sanktuarium znajduje się również Droga Krzyżowa - stacje zostały umieszczone w murze okalającym leśniowskie sanktuarium. Do samego kościoła prowadzi spiżowa brama. Za kościołem znajduje się klasztor - tam, na furcie można kupić pamiątki, m.in. leśniowskie czekolady. Pamiątki z Leśniowa możemy kupić też poza terenem sanktuarium, ale akurat kawiarenka i sklepik były nieczynne.

Leśniowskie czekolady

O ile Leśniów zachwycił mnie ciszą panującą dookoła, leżące nieopodal Leśniowa Sanktuarium Św.Anny niezwykłą atmosferą bijącą z niszczejących niestety murów.

Święta Anna to maleńka miejscowość leżąca na północ od Przyrowa. W miejscu tym od wieków trwa kult Świętej Anny - matki Maryi. Świętą sławi się tu już ponad 500 lat, od kiedy, po kilku cudownych objawieniach, niespodziewanie pojawiła się tu gotycka figurka Św. Anny zwana Samotrzeć, bo zwykle pojawiała się w towarzystwie dwóch innych osób. Tak właśnie przedstawiona jest na wspomnianej drewnianej figurce: z Maryją i Dzieciątkiem Jezus. Figurka ta do dzisiaj znajduje się w tutejszym Sanktuarium Św. Anny.

Pierwszy krzyż stanął tu w 1499 roku, w XVI wieku powstała pierwsza drewniana kaplica, a w 1609 roku przybyli do Świętej Anny bernardyni, którzy wybudowali klasztor oraz murowaną kaplicę Św. Anny. Do dzisiaj stanowi ona część obecnego Sanktuarium, które stanęło wkrótce potem. Niestety nie udało nam się zwiedzić kaplicy, jest otwierana przed mszami - jednak już zza krat widać jej piękno.

Na terenie Sanktuarium znajduje się też pobernardyński zespół klasztorny, którym obecnie opiekują się siostry Dominikanki Klauzurowe.

Skoro dojechaliśmy już na obrzeża województwa, zdecydowaliśmy się zobaczyć też Gidle, leżące w województwie łódzkim, niedaleko Radomska. W Gidlach znajduje się sanktuarium maryjne i to tak naprawdę ono nas przyciągnęło. Znane ze swych uzdrowień miejsce przyciąga piątników praktycznie z całego świata. Sprowadza ich cudowna figurka Matki Bożej Gidelskiej, której kustoszami już od 400 lat są Ojcowie Dominikanie. Wybudowali oni w Gidlach przepiękną bazylikę pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i właśnie w tym XVII-wiecznym monumentalnym kościele znajduje się cudami słynąca dziewięciocentymetrowa kamienna figurka Matki Bożej Gidelskiej, która została wyorana z pola przez Jana Czeczka w 1516 roku.

Sanktuarium w Gidlach

Rolnik szybko zorientował się, że figurka jest niezwykła, ponieważ po jej wydobyciu zaczęły się dziać cuda. Wiek później, Anna z Rusocic Dąbrowska, wdowa po kasztelanie wieluńskim, sprowadziła na to miejsce Ojców Dominikanów znanych z tego, że byli gorliwymi czcicielami Maryi. Przybyli oni sześć lat po oficjalnym zatwierdzeniu Zakonu św. Dominika przez papieża Honoriusza III, czyli w roku 1222, na czele ze św. Jackiem Odrowążem i bł. Czesławem, zaś do Gidel trafili w 1615 roku.

Wczesnobarokowa świątynia była budowana od 1612 roku pod kierunkiem architekta Jana Buszta. Jest to murowana, orientowana, trójnawowa budowla z transeptem i dwiema wieżami w fasadzie, zwieńczonymi barokowymi hełmami. Wnętrze jest bogato zdobione. W pięknej kaplicy Matki Boskiej Gidelskiej (po prawej stronie nawy głównej) znajduje się ołtarz z 1651 roku, na którym ustawiona została figura Matki Boskiej Gidelskiej, koronowana w 1923 roku. Tabernakulum pochodzi z XVIII wieku. W prezbiterium znajduje się rokokowy ołtarz główny z 1796 roku, a ołtarze boczne pochodzą z połowy XVIII stulecia.