Mark Freestone "Jak rozpoznać psychopatę"

Tytuł: Jak rozpoznać psychopatę

Autor: Mark Freestone

Wydawnictwo: MUZA SA

Kiedy mówimy o psychopatach, zwykle na myśl przychodzi nam osoba Hannibala Lectera ze słynnego „Milczenia owiec”. Filmy zresztą stanowią główne źródło naszej wiedzy na temat psychopatii, tymczasem nawet w najmniejszej części nie oddają natury tego zaburzenia osobowości. Co więcej, wprowadzają nas niejako w błąd, łącząc psychopatię z brutalnymi zabójstwami, co pozwala wysnuć fałszywy wniosek, że każdy psychopata może być mordercą, lub taki, że morderca dlatego zamordował, że jest psychopatą.

O psychopatach, o źródłach tych zaburzeń i objawach, o testach służących do mierzenia natężenia i skali zjawiska, a także o tym, co wspólnego ze skłonnościami do psychopatii ma płeć, pisze zajmująco Mark Freestone. Socjolog, o ponad piętnastoletniej praktyce zawodowej w zakładach zamkniętych i więzieniach, pracujący z psychopatami przy różnych projektach, przybliża nam sylwetki psychopatów, odzierając jednocześnie to zaburzenie z fałszywych masek. Mimo iż o psychopatach sporo jest już pozycji na rynku, to – właśnie dzięki praktycznemu aspektowi pokazania zjawiska, opartemu na indywidualnych przypadkach – pozycja pt. „Jak rozpoznać psychopatę”, jest taka wyjątkowa. Opublikowana nakładem Wydawnictwa MUZA SA dokładnie pokazuje, po czym możemy psychopatę rozpoznać i w jaki sposób możemy być przez niego manipulowani.

Książka składa się niejako z dwóch części. Pierwsza stanowi podwaliny teoretyczne, zaś autor w niezwykle obrazowy sposób, choć opierając się na wynikach badań naukowych, opisuje nam naturę tego zaburzenia. Rzuca też światło na problematyczną kwestię definiowania psychopaty oraz odpowiada na pytanie czy psychopaci są w stanie się zmienić. Stara się również przedstawić dylemat związany z terapią psychopatów i tym, czy terapia ta działa czy też nie, a wręcz czy pogarsza sprawę. Przywołuje wiele fałszywych twierdzeń odnośnie psychopatów podkreślając, że być może dzieje się tak dlatego, że ulegamy pokusie, by traktować psychopatów jako demonicznych potworów, mistrzowsko manipulujących ludźmi.

Część druga składa się z opisu indywidualnych przypadków. Autor przywołuje tu sylwetki siedmiu osób, psychopatów, z których każdy obdarzony jest zestawem indywidualnych cech. Nie tylko opisuje ich zachowania, w tym zachowania w stosunku do terapeutów czy współwięźniów, ale stara się również wytłumaczyć, dlaczego tak trudno jest im nawiązać towarzyskie i uczuciowe więzi. Wśród opisywanych postaci znajdziemy Paula, wielokrotnego zabójcę, likwidującego bez żadnych skrupułów ludzi na zlecenie, Tony`ego, mistrza w manipulowaniu ludźmi i udawaniu kogoś, kim nie jest. Na stronach książki został również opisany przypadek Jasona, skazanego za morderstwo, a nieco odbiegającego swym zachowaniem od poprzednich przypadków, natomiast charakteryzującego się patologiczną skłonnością do kłamstwa. Jest tu również przypadek Arthura, prowadzącego pasożytniczy tryb życia i przekonanego, że pełna obsługa mu się po prostu należy, a także Danny`ego, określanego jako psychopata z borderline, miotającego się pomiędzy wstrętem do fizycznych atrybutów męskości, a pragnieniem bycia kobietą. Z uwagi na płeć, niezwykle intrygujący jest kolejny opisywany przypadek – Angeli, brutalnej morderczyni, która nie tylko przez dwa dni torturowała swoją ofiarę, ostatecznie dusząc ją, a na końcu ćwiartując zwłoki. Ostatni opisywany psychopata, Eddie, to postać znacząco różniąc się od poprzednich głównie dlatego, że uznano go za zresocjalizowanego.

Lektura książki nie tylko wzbogaca nasza wiedzę na psychopatów, ale również pokazuje, co powinno nas zaniepokoić w kontaktach z inną osobą. Uświadamia nam również, że psychopatów do ich czynów pchnęły bardzo często dramatyczne wydarzenia z przeszłości, brak stabilnego domu rodzinnego, przemoc, brak poczucia bezpieczeństwa. A choć nie stanowi to wytłumaczenia, to pozwala nieco inaczej spojrzeć na psychopatów, nie tylko jako na sprawców, ale i na ofiary.