Kevin Dutton "Myślenie czarno-białe"

Tytuł: Myślenie czarno-białe

Autor: Kevin Dutton

Wydawnictwo: MUZA SA

Każdego dnia podejmujemy dziesiątki mniej lub bardziej skomplikowanych decyzji. Większość z nich jest w naszym przekonaniu prawidłowa, oparta na doświadczeniu, zebranych informacjach oraz racjonalnych przesłankach. Tylko, czy rzeczywiście są słuszne? Czy może padliśmy ofiarą sposobu myślenia naszego mózgu, który ma za wszelką cenę skłonność do porządkowania naszego świata i kategoryzowania.

„Ludzki mózg niczym program komputerowy jest wyposażony w panel narzędzi formatowania” – czytamy w rewelacyjnej książce Kevina Duttona pt. „Myślenie czarno-białe. Binarny mózg jako balast w skomplikowanym świecie”. Opublikowana nakładem Wydawnictwa MUZA SA książka, która dowodzi, że kierunek, w jakim ewoluował nasz mózg, pomagając nam na przestrzeni wieków przeżyć, niekoniecznie jest dla nas korzystny w dynamicznie zmieniających się czasach. Podziały i granice, który sprawdzały się wcześniej, współcześnie nie mają racji bytu. To sprawia, że nie mamy pewności co poprawności naszych wyborów, a mimo iż usiłujemy uczynić je dla nas łatwiejszymi, to niekoniecznie jest to dla nas najlepszy wybór. Już pierwszy przykład podany przez autora, czyli system oceniania stosowany w szkolnictwie wskazuje, że nasze działania nie są doskonałe, zaś kategoryzacja może nie tylko wprowadzać w błąd, ale czynić prawdziwą szkodę.

Po książkę sięgnąć powinien każdy psycholog, ale nie tylko. Tak naprawdę bowiem powinien ją przeczytać każdy, bo wszyscy na każdym etapie swojego życia dokonujemy mniej lub bardziej skomplikowanych wyborów. Tyle tylko, że nasz mózg w drodze ewolucji wyspecjalizował się w podejmowaniu decyzji binarnych czarno-białych, nie było bowiem wcześniej miejsca na zastanowienie się nad innymi opcjami. Można było uciekać albo walczyć. Albo zostać na miejscu albo ruszyć w drogę za wodą czy pożywieniem. Albo-albo mocno zakorzeniło się w nas, a mózg nie zważa na to, że obecnie czasy się zmieniły, podobnie jak zasady gry o przetrwanie. Schematy, które przed wiekami ułatwiały nam życie dziś mogą ograniczać rozwój, może nam umknąć złożoność sytuacji.

Autor w kolejnych rozdziałach podkreśla, że takie czarno-białe widzenie powinno odejść do lamusa, my zaś musimy nauczyć się dostrzegać także szarości, wyregulować oświetlenie. Niestety fakt, że poruszamy się w szarym świecie, wciąż przyklejając etykietki, tworząc kategorię i szufladkując wszystko sprawia, że systematyzujemy, zamiast tworzyć hierarchię, akcentujemy różnice, chociaż powinniśmy zwracać uwagę na podobieństwa. Czas zatem wyrwać nasz zero-jedynkowe umysły ze sztywnych ram funkcjonowania.

Dutton zauważa również zagrożenie tkwiące z zbyt wielu opcjach do wyboru, a te współcześnie dotyczą niemal każdej kwestii – w takich sytuacjach ludzki mózg po prostu nie wie, na którą opcję się zdecydować. Z kolei zbyt mała ilość opcji wyboru sprawia, że stajemy się agresywni. Autor podkreśla aktualność „złotej triady binarnych superkategorii: Walka kontra Ucieczka, My konta Oni, Dobro kontra Zło”, która – umiejętnie stosowana dysponuje wielką siłą i może stać się potężną bronią przeciwko ludzkości, ale też może czynić cuda.

Na stronach książki przyglądamy się roli, jaką odgrywają kategorię i podziały, analizujemy „czerń i biel” w kontekście kulturowym, a badając działanie naszego mózgu, natykamy się na szereg zagrożeń dla naszego funkcjonowania, które możemy wyeliminować tylko w jeden sposób – wychodząc poza myślenie czarno-białe. Właśnie takiemu obudzeniu nas może służyć lektura książki, które zresztą sama w sobie jest przyjemnością. Nie doświadczymy tu akademickiego języka niezrozumiałego dla większości odbiorców, jest za to szereg przykładów ułatwiających zrozumienie tego, dlaczego czas na nieco inne podejście do życia i dokonywanych wyborów.