red. nauk. Jadwiai Kuczyńska-Kwapisz, Marzena Dycht, Emilia Śmiechowska-Petrovskij

Tytuł: Kluczowe zagadnienia tyflopedagogiki i nauk pokrewnych

Autor: red. Nauk. Jadwigi Kuczyńskiej-Kwapisz, Marzeny Dycht oraz Emilii Śmiechowskiej-Petrovskij

Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza IMPULS

Mimo iż na rynku pojawia się coraz więcej opracowań poświęconych pedagogice specjalnej, to wśród nich stosunkowo mało jest tych dotyczących tyflopedagogiki. Tę lukę uzupełnia publikacja Oficyny Wydawniczej IMPULS pt. „Kluczowe zagadnienia tyflopedagogiki i nauk pokrewnych”, pod redakcją naukową Jadwigi Kuczyńskiej-Kwapisz, Marzeny Dycht oraz Emilii Śmiechowskiej-Petrovskij. Stanowi ona przegląd najnowszych badań oraz praktyk tyflopedagogicznych, a także rozważania teoretyczne pedagogów i okulistów, skłaniając do spojrzenia na omawiane zagadnienia przez nieco inny niż dotychczas pryzmat, zmieniająca się rzeczywistość pozwoliła bowiem wypracować nowe metody działania i zweryfikowała wiele mitów. Tym samym lektura książki nie tylko wzbogaca naszą wiedzę, ale przede wszystkim dostarcza nam narzędzi do działania, a już na pewno staje się bodźcem do dalszych poszukiwań i zgłębiania tematu.

Książka w dużej mierze skoncentrowana jest na polskim dorobku naukowym w dziedzinie tyflopedagogiki, a także przybliżeniu sylwetek osób mających znaczny wpływ na ten rozwój (na przykład Matka Elżbieta Różą Czerska). Pozycja ta składa się z dwóch części, z których pierwsza koncentruje się na historycznych i aksjologicznych zagadnieniach tyflopedagogiki, zaś druga – znacznie obszerniejsza – dotyczy tematów związanych z edukacją, rehabilitacją oraz terapią osób niewidomych i słabowidzących.

Wspomnianą część pierwszą otwiera tekst autorstwa Jadwigi Kuczyńskiej-Kwapisz dotyczący osoby Matki Elżbiety Róży Czackiej i jej wybitnych zasług w rozwoju polskiej tyflopedagogiki. Autorka koncentruje się na aktualnościach jej poglądów na edukację, wychowanie i rewalidację osób niewidomych. Kolejny tekst dotyczy „Wychowania społecznego Kardynała Stefana Wyszyńskiego i jego związków z osobami niewidomymi”. Autor, Stanisław Chrobak, ukazuje sposób rozumienia pojęcia wychowania w rozumieniu kard. Stefana Wyszyńskiego, podkreślając niepowtarzalną wartość człowieka i spoglądając na niego przez pryzmat całej jego egzystencji i rzeczywistości historycznej. Niezwykle intrygujący jest tekst Jana Niewęgłowskiego, zamykający część pierwszą książki, a dotyczący „Człowieka wobec cierpienia”. Autor poszukuje odpowiedzi na nurtujące chyba każdego pytanie, czy cierpienie ma sens, ogniskując swoje rozważania na cierpieniu w życiu człowieka wierzącego i cierpieniu w ujęciu biblijnym.

Część drugą rozpoczyna Marzenna Zaorska tekstem zatytułowanym „Edukacja z prawdziwego zdarzenia – szkoły ogólnodostępne „dobrze” przygotowane na kształcenie niewidomych i słabowidzących (możliwa perspektywa przyszłości)”. Autorka koncentruje się na edukacji, do której pragniemy zmierzać, poszukując odpowiedzi na pytanie, jak mogłaby ona wyglądać, by zapewnić optymalne warunki kształcenia osobom niewidzącym i słabowidzącym. Agnieszka Wdówik ogranicza swoje rozważania do wczesnego wspomagania rozwoju w tekście zatytułowanym „Dobry początek, czyli warunki prawidłowej organizacji wczesnego wspomagania rozwoju małego dziecka z niepełnosprawnością wzroku”, przywołując m.in. akty prawne dotyczące wczesnego wspomagania rozwoju dziecka i analizując stan wczesnego wspomagania rozwoju dziecka w Polsce. Kolejny tekst Emilii Śmiechowskiej-Petrovskij omawia „Koncepcje adaptacji narzędzi diagnostycznych do całościowej oceny funkcjonowania dzieci i młodzieży z uszkodzonym wzrokiem w obszarze osobowościowym i emocjonalno-społecznym”, podkreślając trudności w prowadzeniu takiej diagnozy w odniesieniu do dzieci i młodzieży niewidomej i słabowidzącej. W temacie czytania porusza się Małgorzata Paplińska, autorka tekstu pt. „Czytać czy nie czytać. Opinie i preferencje niewidomych adolescentów na temat pisma Braille`a – badania pilotażowe”. Autorka w swoim artykule zwraca uwagę na brak reprezentatywnych badań dotyczących czytelnictwa wśród osób niewidomych, opisuje również projekt, którego celem było poznanie i opisanie poziomu kompetencji informacyjnych uczniów niewidomych uczących się w szkołach ponadpodstawowych.

Anna Nagańska i Anna Sarnowska w tekście „Terapie regeneracyjne z zastosowaniem komórek macierzystych w okulistyce” przedstawiają stan badań nad zastosowaniem różnych komórek macierzystych, zwracając uwagę na kierunki tych badań. Kolejny artykuł Marzeny Dycht pt. „Rehabilitacja wzroku a specyfika potrzeb rehabilitacyjnych osób słabowidzących w różnym wieku” inspirowany jest zjawiskiem przyrostu liczby osób z problemami widzenia. W dużej mierze autorka koncentruje się na specyficznych potrzebach edukacyjno-rehabilitacyjnych osób słabowidzących, z podziałem na różne grupy wiekowe. Jadwiga Kuczyńska-Kwapisz oraz Jacek Kwapisz w tekście „Mobilność osób niewidomych i słabowidzących jako problem interdyscyplinarny, wyzwanie dla profesjonalistów z odniesieniem do przykładów z własnej praktyki” przedstawiają sposób prowadzenia zajęć z orientacji przestrzennej, różnic w zakresie orientacji przestrzennej i poruszania się osób niewidomych i widzących. Autorzy wyjaśniają również swoje podejście do interdyscyplinarnych problemów i wyzwań stojących przed profesjonalistami. Dwa ostatnie teksty zamieszczone w książce obejmują takie tematy, jak wsparcie dorosłych w zakresie rozwoju orientacji w przestrzeni i samodzielnym przemieszczaniu się, autorstwa Małgorzaty Walkiewicz-Krutak oraz Marleny Kilian (przyznam, że zawodowo szczególnie mnie interesujący). Kilian pisze bowiem o „Rehabilitacji niewidomych osób w starszym wieku”, podkreślając znikomy udział osób niewidomych w przeznaczonej dla nich rehabilitacji i wysuwając postulaty, których realizacja jest niezbędna do zmiany obecnej sytuacji.

Książka w sposób kompleksowy dotyka zagadnień związanych z tyflopedagogiką, nie koncentrując się na konkretnej grupie wiekowej. Temat został przedstawiony zarówno w aspekcie historycznym, jak i w czasach współczesnych, choć formułowane postulaty dotyczą również przyszłości. Teksty zawarte w książce stanowić mogą bodziec do poszerzenia swojej wiedzy w danym zakresie, inspirują i zwracają uwagę na możliwe formy pracy z osobami niewidzącymi i słabowidzącymi.