Staramy się o zachowek

pixabay

Każdy z nas w pewnym momencie staje przed koniecznością zmierzenia się ze śmiercią i to ze śmiercią najbliższych osób – rodziców. Wówczas do głosu dochodzi wiele emocji, bardzo często są one związane z podziałem majątku po zmarłym. Warto wiedzieć, że prawo do zachowku mają nie tylko dzieci pominięte w testamencie. W sytuacji, kiedy z pewnych powodów w dokumencie nie znalazły się zapisy na nasza korzyść, możemy mimo wszystko starać się o część zgromadzonego przez rodziców majątku, chroni nas bowiem prawo. 

Kiedy bowiem rodzic przed śmiercią przekazał swój majątek lub jego znaczną część (np. darowizną lub testamentem) tylko jednemu z dzieci, osobie z dalszej rodziny czy nawet obcej – mamy prawo domagać się od tej osoby wypłaty zachowku. Jeśli osoba ta odmówi, wówczas na nasz wniosek wypłacenia zachowku może nakazać sąd. Co więcej, prawo do otrzymania zachowku mają zarówno dzieci małżeńskie, jak i pochodzące ze związków nieformalnych. 

Kiedy mamy prawo dochodzić zachowku? 

Mamy prawo dochodzić zachowku wtedy, gdy: 

• zostaliśmy całkowicie pominięta w testamencie przez rodzica, 
• otrzymaliśmy część spadku na mocy testamentu, ale jego wartość jest niższa niż ta, która przypadłaby ci na mocy ustawy (czyli gdyby testamentu nie było), 
• rodzic sporządził notarialny zapis windykacyjny na przykład zapisując dom czy mieszkanie innej osobie, kosztem naszej części spadku.

Możesz domagać się zachowku od osób, które otrzymały spadek w testamencie lub jego większą część – zarówno od osoby obcej, jak i od rodzeństwa, rodzeństwa przyrodniego czy drugiego małżonka rodzica. Ponadto zachowku można dochodzić nie tylko od osób fizycznych, ale też od instytucji świeckich, fundacji, kościoła czy organizacji religijnej, jeśli to właśnie na ich cześć rodzic swój majątek. 

Darowizna przekazana za życia 

Może być również sytuacja, kiedy rodzic uprzedzając ewentualne roszczenia, przepisał swój majątek lub jego część w darowiźnie innej osobie, jeszcze za życia. Z tego powodu nie pozostał po śmierci żaden spadek (lub tylko niewielki). Również i wtedy mamy prawo domagać się zachowku od obdarowanego. 

Zachowek należy się m.in. gdy rodzic dokonał darowizny (lub kilku darowizn): 

• na rzecz innych swoich dzieci lub osoby, która jest jego spadkobiercą ustawowym (np. na rzecz syna po twoim zmarłym bracie), 
• na rzecz męża lub żony (również jeśli było to małżeństwo powtórne) – nie jest przy tym istotne, jak dawno temu darowizna ta została dokonana. 
• kiedy rodzic przekazał darowizny innym niż ww. osobom, np. dalszym krewnym, osobom obcym lub instytucji – w takiej sytuacji jednak zachowku możesz domagać się w sytuacji, kiedy darowizny zostały przekazane w ciągu ostatnich 10 lat przed śmiercią rodzica. 

W szczególnie skomplikowanych sprawach, warto skorzystać z porady prawnej AIF Kancelaria Prawna.

Przebaczenie wydziedziczonemu 

W sytuacji, kiedy dziecko zostało wydziedziczone, nie ma prawa do zachowku. Jednak może być sytuacja, że po dokonaniu wpisu w testamencie, rodzic przebaczył dziecku. Wówczas nie traci ono prawa do zachowku. Przy tym przebaczenie to nie musi być dokonane w formie pisemnej. Dowodem może być każdy przejaw wybaczenia, każde zachowanie, które wskazuje na to, że doszło do pojednania (np. ponowne nawiązanie kontaktu po latach). 

Jeśli rodzic przebaczył dziecku już po tym, jak dokonał wydziedziczenia i nie odwołał tego z różnych przyczyn (np. zmarł przed dokonaniem tego), wówczas o tym czy zachowek się należy rozstrzyga sąd, który oceni skuteczność przebaczenia. 

Ile dostaniemy? 

Wysokość zachowku wynosi połowę wartości spadku, jaki przysługiwałby, gdyby rodzice nie sporządzili testamentu (lub nie przekazali swojego majątku w darowiźnie), lub 2/3 wartości spadku w sytuacji, jeśli jesteś trwale niezdolny do pracy. Wypłaty zachowku możesz zażądać w ciągu pięciu lat od ogłoszenia testamentu, a w przypadku darowizn i zapisów windykacyjnych – w ciągu pięciu lat od dnia śmierci rodzica.