Małgorzata Stańczak „Doświadczenia rodzin w odkrywaniu i rozwijaniu zdolności dzieci. Perspektywa pedagogiczna”

Tytuł: Doświadczenia rodzin w odkrywaniu i rozwijaniu zdolności dzieci. Perspektywa pedagogiczna

Autor: Małgorzata Stańczak 

Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza IMPULS 

Co za utalentowany człowiek! – krzyczymy obserwując kogoś, kto nas zachwyca swoimi osiągnięciami. Kiedy widzimy taką osobę w akcji, mamy wrażenie, że wszystko przychodzi mu z wielką łatwością, że sukcesy w jego życiu przychodzą w niezwykły wręcz sposób. Widzimy rezultaty (na różnych polach) i zachwycamy się nimi. Nie zastanawiamy się nigdy, ile dana osoba pracowała na swój sukces, zapominamy o godzinach ciężkiej pracy, o poświęceniu zarówno jej, jak i całego jej otoczenia. Tak naprawdę jednak ponad 90 procent sukcesu to tylko i wyłącznie ciężka praca. Talent stanowi maksymalnie 10 procent, a nawet mniej. 

Aby ta ciężka praca – a w konsekwencji rezultaty – miała sens, na samym początku trzeba dany talent odkryć i pomóc mu się rozwijać. Niekiedy wyjątkowe umiejętności dostrzega sam zainteresowany, ale częściej to rodzice i nauczyciele znają i obserwują dziecko na tyle uważnie, że są w stanie odkryć jego potencjał. Właśnie o roli rodziny w osiąganiu sukcesów, w rozbudzaniu zainteresowań, które mogą przerodzić się w pasję, traktuje książka Małgorzaty Stańczak, pt. „Doświadczenia rodzin w odkrywaniu i rozwijaniu zdolności dzieci. Perspektywa pedagogiczna”. Opublikowana nakładem Oficyny Wydawniczej IMPULS pozycja to nie tylko lektura adresowana do socjologów czy pedagogów, ale do wszystkich zainteresowanych tematem – począwszy od psychologów po samych rodziców, którzy wywierają realny wpływ na życie dziecka i jego wybory. 

Już dawno okazało się, że na zdolności ma wpływ wiele czynników, zaś środowisko rodzinne jest jednym z ważniejszych. Autorka prezentuje badania, które ukazują rolę rodziny w przemianie odkrytego potencjału dziecka w talent. Wychodząc od założenia, że środowisko domowe stanowi najistotniejszy czynnik transformacji zdolności dzieci, Małgorzata Stańczak, starała się dokonać rekonstrukcji doświadczeń rodzin dzieci i młodzieży, wykazujących uzdolnienia w różnych obszarach, związanych z odkryciem, a także rozwojem potencjału dzieci. 

Książka składa się z sześciu rozdziałów, z czego w pierwszym autorka prezentuje podstawy teoretyczne badanego zagadnienia, koncentrując się na pojmowaniu zdolności, ich genezie, a także prezentuje wybrane koncepcje i modele zdolności. Rozdział drugi został poświęcony rodzinie – zarówno jej współczesnym rozumieniu i traktowaniu, jak też roli środowiska rodzinnego w rozwoju zdolności dziecka. 

W trzecim rozdziale został opisany proces badawczy – jego założenia i realizacja. Autorka dokładnie opisuje tu różne metody gromadzenia danych, którymi posłużyła się realizując badania biograficzne, wyjaśnia również zasady konstruowania próby badawczej, które zastosowała. Kolejne rozdziały stanowią odzwierciedlenie procesu badawczego i omówienie wyników przeprowadzonych badań oraz wyciągnięcie wniosków. Stańczak zidentyfikowała trzy ścieżki rozpoznania zdolności dzieci (ekspercka, rodzinna oraz rodzinno-ekspercka), zauważając przy tym, że postrzeganie zdolności dzieci różnicuje przede wszystkim poziom uzyskiwanych osiągnięć – większość z tych dzieci, które są traktowane przez swoje rodziny jako „uzdolnione”, odznaczają się wysokimi osiągnięciami. Autorka przywołuje również trzy etapy kształcenia talentu, z czego pierwszy ma charakter rozpoznawczy, drugi to nabywanie wiedzy i umiejętności fachowych, zaś trzeci to etap tworzenia unikatowego miejsca w dziedzinie lub wkładu w nią. Zwraca również uwagę na poszukiwanie możliwości kształcenia oraz kształcenie specjalistyczne. 

Każdy z etapów przemiany potencjału dziecka w jego talent, stawia przez rodzicami określone zadania. To, w jaki sposób im sprostają, jak poradzą sobie z dylematami związanymi z wyborem określonych dróg rozwoju / kształcenia, będzie miało bezpośredni wpływ na to, jak te talenty dziecka się rozwiną. Dlatego też warto poświęcić szczególna uwagę ostatnim dwóm rozdziałom książki chociażby po to, by nie zaprzepaścić możliwości stojących przed dzieckiem i przeanalizować wszystkie możliwe ścieżki jego rozwoju. Nie można również zapomnieć o samym klimacie panującym w domu, atmosferze, w jakiej dziecko wzrasta”. Jak bowiem Stańczak zauważa: „ przyjazna atmosfera domu rodzinnego, dobre relacje rodziców i dzieci koncentracja rodziców na potrzebach dziecka, pozostawienie mu przestrzeni do podejmowania własnych wyborów tworzą fundament dla dobrego klimatu motywacyjnego i dają dzieciom szansę na korzystanie z własnych zasobów”. 

Zawartość merytoryczna, ale i wymiar praktyczny książki - możliwość wyciągnięcia własnych wniosków, a także posiłkowania się doświadczeniami innych rodzin sprawiają, że publikacja Małgorzaty Stańczak jest szczególnie cenna dla samych rodzin, ale również dla osób pracujących z dziećmi i dzięki wnikliwiej ich obserwacji mają swój udział w odkrywaniu i rozwijaniu ich potencjału.