Jolanta Rzeźnicka-Krupa „Społeczne ontologie niepełnosprawności. Ciało. Tożsamość. Performatywność”

Tytuł: Społeczne ontologie niepełnosprawności. Ciało. Tożsamość. Performatywność

Autor: Jolanta Rzeźnicka-Krupa 

Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza IMPULS 

Niepełnosprawność wciąż jeszcze pozostaje tematem tabu, zaś osoby niepełnosprawne wzbudzają niezdrową ciekawość, lub przerażenie, jak zmienić tę sytuację? Przede wszystkim przez edukację i pokazywanie, że osoby niepełnosprawne mają często dokładnie takie same potrzeby czy marzenia, jak osoby pełnosprawne, że mogą być wspaniałymi kompanami, że zasługują na coś więcej, niż dostają od otoczenia. 

Czym zatem jest niepełnosprawność i co oznacza bycie niepełnosprawnym? Jak niepełnosprawni funkcjonują w świecie? To tylko dwa z wielu pytań, które postawiła sobie )i nam) Jolanta Rzeźnicka-Krupa, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Gdańskiego i autorka książek oraz artykułów poświęconych różnym aspektom niepełnosprawności. Jej najnowsza pozycja, pt. „Społeczne ontologie niepełnosprawności. Ciało. Tożsamość. Performatywność”, opublikowana nakładem Oficyny Wydawniczej Impuls, to niezwykle cenna pozycja, nie tylko z uwagi na merytoryczną zawartość, ale jej wkład w przybliżanie otoczeniu tematyki niepełnosprawności. To książka adresowana nie tylko do studentów pedagogiki specjalnej czy osób pracujących z osobami niepełnosprawnymi, ale również dla ich rodzin oraz samych niepełnosprawnych. Dla mnie, jako terapeuty zajęciowego, jest to pozycja szczególnie cenna z uwagi na obalanie pewnych stereotypów, jakie narosły wobec kwestii niepełnosprawności. 

Publikacja składa się z trzech części, z czego pierwsza stanowi swego rodzaju wprowadzenie do tematu, kolejna zawiera analizę współczesnych teorii niepełnosprawności, natomiast trzecia porusza kwestie funkcjonowania osób niepełnosprawnych, przybliżając jednocześnie założenia stanowiące perspektywę myślenia i mówienia o niepełnosprawności. 

Pierwsze dwa rozdziały książki, stanowiące zarazem jej pierwszą część, kreślą ramy dokonywanej przez autorkę analizy oraz opisują projekt badawczy przedstawiony w pracy, z podkreśleniem, iż jest to projekt o charakterze teoretycznym. Jolanta Rzeźnicka-Krupa przybliża nam główne tezy, na których oparła tok swojego wywodu, a także kategorie, wokół których skonstruowała proces analizy. Pisze również o relacjach istniejących pomiędzy niepełnosprawnością i kulturą, zwracając jednocześnie uwagę na dokładne omówienie znaczeń obu tych pojęć. 

Część druga publikacji („Deterytorializacje”), obejmująca jeden rozdział, zawiera kluczową analizę współczesnych teorii niepełnosprawności prezentowanych w różnych ujęciach. Autorka pisze o koncepcji samoświadomego Ja, tłumaczy pojęcie performatywności i przybliża teorię dyskursu Ernesta Laclaua i Chantal Mouffe. Z kolei część trzecia („Zamieszkiwanie), obejmująca dwa ostatnie rozdziały, jest z jednej strony doskonałym podsumowaniem lektury. Autorka nawiązując do wcześniejszego omówienia pojęć oraz teorii dyskursu pisze o emancypacji podmiotów, powraca również do koncepcji społecznego imaginarium, o którym mowa była w pierwszej części książki, przedstawiając jednocześnie podstawy, warunki i możliwości budowania nowych ujęć niepełnosprawności, wyrastających z podejścia kulturowego i jego postulatów. 

Treści zamieszczone w książce, choć niełatwe w odbiorze, są jednak na tyle istotne – zarówno dla jednostki, jak i ogółu – że warto się nad pozycją Jolanty Rzeźnickiej-Krupa pochylić. I to nie tylko rozpatrując ją pod kątem pedagogicznym, ale również filozoficznym!