Ian McEwan "Pokuta"

Tytuł: Pokuta 

Autor: Ian McEwan 

Wydawnictwo: Albatros 

Niezbadane są ścieżki ludzkiego umysłu, szczególnie umysłu pisarza. Światy, wydarzenia, które kreuje, wypełniają jego myśli najbardziej nieprawdopodobnymi historiami, które – w jego mniemaniu, a także według czytelników – są jak najbardziej realne. Co jednak, kiedy fantazja miesza się z rzeczywistością? Kiedy patrząc na coś, nie potrafimy odróżnić prawdy od imaginacji, od działania twórczego umysłu? 

O tym, jak bardzo płodny może być umysł twórcy, jakie wizje może kreować, a także jak bardzo można w ten sposób skrzywdzić drugiego człowieka, przekonamy się dzięki książce „Pokuta”, opublikowanej nakładem Wydawnictwa Albatros. Ian McEwan stworzył dzieło, które nie tylko doczekało się ekranizacji z Keirą Knightley w rolach głównych, ale które podbiło serca tysięcy czytelników, którzy odnaleźli w nim coś więcej niż tylko ckliwą opowieść o nieszczęśliwej miłości. To doskonała książka zarówno dla tych, którzy gustują w metafizycznych dramatach, dla wielbicieli wojennych historii, jak i dla wszystkich obdarzonych bujną wyobraźnią, którzy w planach mają karierę pisarską. 

Autor przenosi nas do roku 1935, do rezydencji Tallisów, zamożnej angielskiej rodziny. Najmłodsza latorośl, trzynastoletnia Briony Tallis jest obdarzona niezwykle twórczym umysłem, a zachęcana przez bliskich, nieustannie wymyśla nowe historie, bawi się słowami, daje się ponieść wyobraźni. Jej specjalnością są sztuki teatralne, zaś w najnowszej, zagrać ma jej kuzynostwo wizytujące dom, bliźnięta Jackson i Pierrot oraz Lola. Perfekcyjnej reżyserce trudno sobie poradzić z kiepską grą aktorską chłopców, a także z faktem, że wizerunek głównej bohaterki znacząco odbiega od aparycji kuzynki. Ostatecznie sztuka nie zostaje wystawiona, zaś chłopcy znikają z posiadłości. 

Zanim jeszcze wszyscy zaczną szukać dzieci, Briony stanie się świadkiem miłosnej sceny pomiędzy jej starsza siostrą Cecylią oraz synem służącej, Robbie Turnerem, w jej ręce wpadnie także przesycony erotyzmem list mężczyzny. Kiedy na dodatek, podczas poszukiwań bliźniaków, znajduje w lesie swoją kuzynkę Lolę, która padła ofiarą zwyrodnialca, wyobraźnia Briony natychmiast podpowiada rozwiązanie zagadki – winnym musi być Robbie. Szczególnie, iż ma pewność, że wspomniana scena w bibliotece, była aktem agresji skierowanym wobec jej siostry. Dziecięce pojmowanie rzeczywistości, płodna wyobraźnia dziewczynki, a przy tym brak świadomości konsekwencji i wagi oskarżeń sprawiają, że Briony zeznaje przeciwko Turnerowi, skazując go nie tylko na społeczny ostracyzm, karę więzienia, ale przede wszystkim odbierając mu szansę na lepsze życie. 

Dzięki pożyczce od ojca Briony chłopak zamierzał bowiem kontynuować naukę na studiach medycznych i mogłoby się zdawać, że chciał zrobić to dla Cecylii. Może rzeczywiście tak było, choć starsza o dziesięć lat od Briony, za nic ma osobę o tak niskim statusie społecznym. Ona woli snuć plany wyjazdu, podboju Londynu, choć w głębi serca czuje, że coś ją do Robbiego przyciąga. Dlatego też, kiedy chłopak zostaje zdiagnozowany jako osobnik owładnięty chorobliwą seksualną manią i skazany na więzienie, Cecylia wyrzeka się nie jego, ale całej rodziny. Ma żal do rodziców, że odwrócili się od chłopaka, dając wiarę słowo, Briony, nie może wybaczyć również bratu, że nie podjął żadnego działania, ani siostrze, której dziecięca wyobraźnia stała się przyczyną prawdziwego dramatu. 

Zamiast brylowania w londyńskich klubach Cecylia ostatecznie wybiera zawód pielęgniarki, z utęsknieniem czekając na koniec kary Robbiego. Korespondując ze sobą cały czas, nie tylko podtrzymywali wzajemne zainteresowanie, ale pokochali się prawdziwie. Niestety, kiedy wreszcie nadchodzi koniec odsiadki, zaczyna się niespokojny dla kraju okres, zaś Robbie w szeregach Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego trafia do północnej Francji… 

Dorastająca Briony wciąż pamięta dzień, który zmienił życie wielu osób. Wcale już nie jest pewna, co tak naprawdę zdarzyło się tego lata roku 1935, zaś w ramach pokuty rezygnuje ona ze studiów w Cambridge, wybierając kurs pielęgniarski. Czy podawanie basenów rzeczywiście może być formą pokuty? Co tak naprawdę stało się w lesie? Czy Cecylia i Robbie kiedykolwiek zdołają wybaczyć Briony i reszcie rodziny swoje zachowanie? Na te pytania pozwala odpowiedzieć lektury książki „Pokuta”, której może od wybitnej jest nieco daleko, ale która zwraca uwagę ciekawą fabułą i leniwie tocząca się akcją. Być może dzięki wydarzeniom, które rozgrywają się bez pośpiechu, które przesycone są erotyzmem i zmysłowością, McEwanowi udało się stworzyć klimat pełen napięcia i oczekiwania – zarówno na prawdę, jak i na wspomnianą pokutę. I choć tej ostatniej się zapewne nie doczekamy, to warto zwrócić uwagę na fakt, iż mamy do czynienia z niezwykłą książką o pisarstwie i pisaniu, o powstaniu myśli przekuwanej następnie w tekst, o inspiracji i o tym, na ile sposobów można – nawet nieświadomie – skrzywdzić człowieka.