Najpiękniejsze szopki betlejemskie, czyli z wizytą w Panewnikach

Tradycja szopki sięga starożytności - już w IV w., w Betlejem, za sprawą cesarzowej Heleny i św. Hieronima został ustawiony marmurowy żłobek w miejscu stajenki. Współcześnie w miejscu tym wznosi się Bazylika Narodzenia Pańskiego. Jednak pierwszą szopkę z żywymi zwierzętami zawdzięczamy św. Franciszkowi z Asyżu, który w 1223 r., w skalnej grocie w Greccio, urządził pierwsze misterium bożonarodzeniowe. Wydarzenie to zapoczątkowało tradycję budowania monumentalnych szopek zarówno w świątyniach franciszkańskich, jak i w całym Kościele.

Szopka w Panewnikach

Mimo iż powszechnie znaną szopką jest ta krakowska, charakterystyczna bowiem oddająca kształt miejskich zabytków, to również inne miasta mają swoje tradycje. Wśród szopek ołtarzowych prym wiedzie ta znajdująca się w Bazylice św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Katowicach Panewnikach. 

fot. J.Gul

fot. J.Gul

Powstanie szopki datowane jest (zależnie od źródła) na rok 1908 lub 1913. Pierwszym budowniczym był br. Ubald Miera, a pierwsze szopki ustawiane były po prawej stronie kościoła – w miejscu dzisiejszego ołtarza św. Antoniego. W 1926 r. szopka uległa gruntownej przebudowie – przede wszystkim dodano tło, czyli kotarę na której przedstawiona została Jerozolima. Kolejne modyfikacje szopki miały miejsce w latach 30. XX w., kiedy to z uwagi na nowopowstały ołtarz św. Antoniego, przeniesiono instalację na lewą stronę kościoła. Dokonano również zmiany scenerii szopki, poprzez zastąpienie jasnego nieba nocnym, rozgwieżdżonym nieboskłonem. Rok 1947 przybliżył szopkę do jej współczesnej postaci. Przede wszystkim została ona przeniesiona do głównego ołtarza. Od 1996 r. głównym budowniczym szopki jest rzeźbiarz i artysta ludowy Paweł Jałowiczor. 

fot. J.Gul

fot. J.Gul

Do budowy scenerii żłóbka wykorzystuje się około 120 różnych figur wykonanych z różnych materiałów: drewnianych, gipsowych i z masy żywicznej, a także inne elementy inscenizacji, jak wypchane zwierzęta oraz wiatraki, młyn, studnię, szyb górniczy, domki, ogniska, drewniane ogrodzenie, itd. Najstarsze figury (pastuszek i kobieta z dzbanem) liczą ok. 130 lat. Największa z figur mierzy 150 cm. 

W roku 2005 powiększono żłóbek, rozszerzając go na boczną, lewą nawę, zaś 2006 r. żłóbek został rozszerzony również na stronę prawą, dzięki czemu powstał swego rodzaju tryptyk. W Roku Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia w centralnej scenie żłóbka został umieszczony również napis „JEZU UFAMY TOBIE”. 

strona lewa

strona prawa

Piękno szopki w Panewnikach przyciąga nie tylko turystów, ale również ludzi kultury i sztuki. Magdalena Piekorz nakręciła na temat szopki film dokumentalny pt. „Franciszkański spontan”, w którym pokazała, dzień po dniu, proces budowy szopki. Z kolei Bogumił Jochymczyk w 2006 r. wykonał fotoreportaż ukazujący cały przebieg budowy żłóbka.

Nie tylko szopka ołtarzowa

Oprócz tradycyjnego żłóbka w bazylice w Panewnikach można również zwiedzać żłóbek ruchomy (wychodząc głównym wyjściem z bazyliki, należy kierować się w prawo). 

fot. J.Gul

fot. J.Gul

Szopka ruchoma udostępniana jest od 1994 r. i ukazuje ważne postacie z historii Kościoła i Polski, m.in.: św. Franciszka z Asyżu, św. Maksymiliana Kolbe, kard. Stefana Wyszyńskiego, bł. Matkę Teresę z Kalkuty, św. Jana Pawła II, Jana III Sobieskiego, św. Jadwigę Królową, Bolesława Chrobrego, Mieszko I. 

fot. J.Gul

fot. J.Gul

fot. J.Gul

fot. J.Gul

W ekspozycji przy ruchomej szopce prezentowane są również szopki śląskie i z krajów misyjnych (m.in. szopki afrykańskie, włoskie). Zwiedzanie szopki ruchomej - podobnie jak szopki ołtarzowej - jest bezpłatne, ale warto wrzucić monetę stojącemu przy szopce aniołkowi, który odwdzięczy się nam grając kolędę. W pomieszczeniu ruchomej szopki mieści się również stoisko, na którym możemy zakupić pamiątki oraz figurki do zbudowania własnej szopki.

Szopka Afrykańska

Szopka Śląska

Ze żłóbka ruchomego, bocznymi drzwiami, można przejść na teren ogrodu klasztornego do żywego żłóbka, w którym atrakcją są żywe zwierzęta, m.in.: kucyk, koza, bażanty, kaczki, kaczki miniaturki, gołębie.

fot. J.Gul

fot. J.Gul

fot. J.Gul

fot. J.Gul

Szczegóły:

Ruchomy i żywy żłóbek możemy podziwiać w okresie:

25.12.2016 r. – 1.01.2017 r. od 9:00 do 19:30

2.01. – 2.02.2017 r. od poniedziałku do piątku od 9:00 do 18:30

w soboty i Niedziele od 9:00 do 19:30

Do Bazyliki św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny bez problemu dotrzemy z Katowic, z Dworca PKP, m.in. autobusami nr 12, 48. Najlepiej wysiąść na przystanku Ligota Panewnicka – od celu będzie dzielił nas ok. 5-minutowy spacer.