O roli zabawy (i zabawek) w życiu dziecka

Działanie ludzkich zmysłów jest niezwykle skomplikowane. Potrzebują one stymulacji już od okresu niemowlęcego, by w prawidłowy sposób się rozwijały i, co za tym idzie, pozwalały dorosłemu człowiekowi odpowiednio funkcjonować. Istotnym elementem, sprzyjającym tej stymulacji, jest zabawa – forma aktywności, która w rozmaitych formach towarzyszy człowiekowi przez całe życie. Pomaga ona w poznaniu i rozumieniu świata oraz siebie, wpływa zarówno na rozwój poznawczy dziecka, jak i na sferę emocjonalno-motywacyjną, ponadto kształtuje osobowość dziecka. Dzięki odpowiednio dobranym zabawom dziecko ćwiczy umiejętności motoryczne, spostrzegawczość, koncentracje.

Biorąc pod uwagę zmiany zachodzące w dziecku pod wpływem zabawy, można wyróżnić następujące jej funkcje:

• kształcąca – dziecko kształci zmysły, pracuje nad sprawnością motoryczną, poznaje świat i siebie samego, poznaje i ocenia swoje możliwości;
• funkcja wychowawcza – dziecko przyswaja obowiązujące w społeczeństwie normy, poznaje reguły postępowania; 
• funkcja terapeutyczna (korekcyjna) – w zabawie dziecko ma możliwość uwolnienia się od dręczących je napięć oraz emocji, może również uczyć się różnych sposobów wyrażania swoich uczuć czy rozwiązywania osobistych problemów; 
• funkcja projekcyjna – pozwala dziecku odgrywać różne role społeczne.

Zabawa ma również funkcję diagnostyczną, bowiem sposób i rodzaj zabawy, zachowania dziecka w jej trakcie stanowią cenną informację zarówno o jego przeżyciach, jak i trudnościach, z jakimi się boryka. 

Dlatego też nie ograniczajmy dziecku zabawy, pozwólmy mu czerpać z tego radość, a dzięki temu, lepiej się rozwijać. Warto jednak mieć dyskretną kontrolę nad rodzajem zabawy, także nad przedmiotami, które do zabawy są wykorzystywane. Zabawki oraz książeczki odgrywają w zabawie niebagatelną rolę – wspomagają aktywność, mogą stanowić podmiot bądź przedmiot zabawy. W przypadku najmłodszych dzieci warto postawić na rozwój ruchowy i zabawki edukacyjne (w tym zabawki interaktywne), które ten rozwój będą wspomagały. Poszukujmy zatem wszystkiego, co można poruszyć, przełożyć, przesunąć, czyli tego, co pomoże ćwiczyć motorykę i manipulację. Nie zapomnijmy również o miękkiej przytulance, która może stać się najlepszym przyjacielem dziecka, da mu poczucie bezpieczeństwa. 

Wraz z rozwojem dziecka powinny zmieniać się również jego zabawki, wspomagając kolejne umiejętności, nabywane w toku rozwoju dziecka. Stopniowo przyzwyczajajmy malucha do czytani książeczek, wprowadzajmy klocki, puzzle ćwiczące spostrzegawczość, pozwólmy dziecku – dzięki specjalnym zestawom – poczuć się jak artysta, obserwujmy również jego zainteresowania – pasję do kosmosu wspomóżmy zakupem teleskopu, zainteresowania medycyną – zestawem małego lekarza itd. Dzięki temu zyskamy zdrowe i szczęśliwe dziecko, zainteresowane otaczającym go światem i gotowe podjąć wyzwania.